Ouders moeten eenvoudig en veilig zorg kunnen regelen voor hun kind, óók online: het bekijken van vaccinaties, het plannen van een afspraak of het inzien van het gezondheidsdossier. Hiervoor moet duidelijk zijn of een ouder bevoegd is om online inzage te krijgen in het gezondheidsdossier en namens het kind te handelen. Het vaststellen van het gezag is dus belangrijk, maar blijkt technisch en juridisch weerbarstig: hoe ga je bijvoorbeeld om met situaties waarin een ouder formeel gezag heeft, maar het dossier uit veiligheidsoverwegingen moet worden afgesloten – bijvoorbeeld bij een uithuisplaatsing of vechtscheiding? Nictiz duikt in deze materie in ICT&health 6.
Patiënten hebben recht om zich digitaal te laten vertegenwoordigen, zeker minderjarige kinderen die afhankelijk zijn van hun wettelijk vertegenwoordiger. Digitale zorg voor ouders en kinderen vraagt daarom om extra zorgvuldigheid. Als het om kinderen gaat, kun je spreken van een kwetsbare groep.
De Bevoegdheidsverklaringsdienst (BVD) voorziet hierin als centrale gezagsvoorziening. Tijdens het inloggen stelt de BVD automatisch vast of een ouder wettelijk gezag heeft, zodat zorgorganisaties kunnen vertrouwen op betrouwbare autorisatie en ouders weten dat de toegang tot de gegevens van hun kind zorgvuldig is geregeld.
Nieuwe vraagstukken
Maar zodra ouders inzage hebben in de gezondheidsgegevens van hun kind, ontstaan nieuwe praktijkvraagstukken over functioneel gebruik, EPD-vereisten, ethiek en juridische kaders:
- Hoe weet je of de toestemming die een 14-jarig kind heeft gegeven voor inzage door zijn ouders in het gezondheidsdossier wel vrijwillig is gegeven?
- Hoe richt je het EPD in zodat een kind van 12 niet ineens in het gezondheidsdossier kan lezen dat zijn ouder een traumatische gebeurtenis heeft meegemaakt, terwijl dat niet met hem is gedeeld?
- Hoe ga je om met situaties waarin een ouder formeel gezag heeft, maar het dossier moet worden dichtgezet – bijvoorbeeld bij een uithuisplaatsing of vechtscheiding?
Organisatie-overstijgende aanpak
Als de digitale dienstverlening voor ouders en kinderen binnenkort gaat veranderen, is het belangrijk dat zorgverleners, aanbieders en leveranciers op een vertrouwde en verantwoorde manier met de nieuwe voorziening kunnen werken. De complexiteit van de vraagstukken rond ouderlijk gezag vraagt vooral om een gezamenlijke aanpak.
Dat beeld wordt bevestigd door onderzoek van Hooghiemstra & Partners (2023), dat de praktijk rond de BVD onderzocht en twee typen uitdagingen zichtbaar maakte die zorgorganisaties niet afzonderlijk kunnen oplossen:
- Juridische uitdagingen – rond het medisch beroepsgeheim, het inzagerecht en toestemmingsvereisten bij jongeren van 12 tot 15 jaar.
- Systeemtechnische uitdagingen – zoals het kunnen afschermen van informatie of het blokkeren van inzage voor een gezaghebbende ouder.
Om deze uitdagingen te vertalen naar werkbare oplossingen, zijn onder begeleiding van Nictiz en het ministerie van VWS begin 2025 twee parallelle werkgroepen gestart. Hierin werken professionals uit het hele zorgveld samen – van juristen en kinderartsen tot leveranciers en beleidsmakers – om de nieuwe digitale werkelijkheid rond ouderlijk gezag vorm te geven.
Lees meer in editie 6 van ICT&health, die op 12 december verschijnt.
