De zorgsector staat onder grote druk door aanhoudende personeelstekorten. Zowel binnen de eerstelijns forensische geneeskunde als in de openbare apotheken zijn er grote zorgen over de beschikbaarheid van voldoende gekwalificeerd personeel. Uit recent onderzoek van het Nivel blijkt dat taakherschikking en betere arbeidsvoorwaarden cruciale elementen zijn om deze tekorten op te vangen en om zo de zorg toekomstbestendig te maken.
Binnen de forensische geneeskunde is de instroom van nieuwe forensisch artsen structureel lager dan de uitstroom. Tegelijkertijd neemt de vraag naar forensisch-medische expertise toe. Om deze ontwikkeling op te vangen, onderzocht het Nivel samen met Panaxea de mogelijkheden voor taakherschikking.
Daarbij werden drie scenario’s werden geïdentificeerd: herverdeling van taken binnen de lijkschouw, medische arrestantenzorg en letselonderzoek. Bij deze werkzaamheden kunnen onder meer verpleegkundig specialisten (VS’en) en physician assistants (PA’s) bepaalde taken van de forensisch artsen overnemen. Dit vergt wel gerichte scholing en een gezamenlijke visie op taakverdeling en samenwerking in de eerstelijns forensische zorg.
Taakherschikking
Zo kan binnen de lijkschouw de technische toetsing na euthanasie door de forensisch arts anders worden georganiseerd. Specifieke taken van de forensisch arts binnen de medische arrestantenzorg, waaronder medicatieconsulten, kunnen worden overgenomen door een andere zorgverlener. Bij het onderzoeken en het rapporteren van letsels kan de forensisch arts samenwerken met een andere zorgverlener. Ieder scenario kent randvoorwaarden en risico’s maar kunnen capaciteit bij forensisch artsen vrijspelen.
Ook de openbare farmacie ervaart grote werkdruk, zo blijkt het een onderzoek van Nivel. Driekwart van de openbare apotheken heeft een tekort aan apothekersassistenten en één op de drie kampt met een tekort aan apothekers. De uitstroom van personeel bij de apotheken wordt vooral veroorzaakt door een laag salaris, hoge werkdruk en een negatieve houding van patiënten. Apothekers verwachten dat de tekorten verder gaan oplopen. Gemiddeld verloor een kwart van de apotheken het afgelopen jaar apothekersassistenten en het verwachte tekort loopt op tot bijna twee fte per apotheek.
Toenemend personeelstekort in farmacie
Apothekers geven aan dat hun personeel te weinig waardering ontvangt, zowel in beloning als in maatschappelijke erkenning. Tegelijk noemen zij collegiale samenwerking, patiëntencontact en liefde voor het vak als belangrijke drijfveren om juist in het vak te blijven werken. Een hoofdlijnenakkoord voor een nieuwe cao is inmiddels bereikt en het ministerie van VWS verkent verdere maatregelen.
Het onderzoek van Nivel is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS. De resultaten van dit onderzoek geeft het ministerie inzicht in hoe zij mogelijk kan bijdragen aan het keren van het personeelstekort in deze sector. In de Kamerbrief Eerstelijns apotheekzorg, die 3 juni 2025 naar de Tweede Kamer is gestuurd, wordt hier aandacht aan besteed.
De geschetste problematiek in beide sectoren vraagt om structurele oplossingen. De resultaten van beide onderzoeken benadrukken de noodzaak van een breed gedragen aanpak om personeelstekorten in de zorg aan te pakken – een aanpak waarin taakherschikking, waardering, scholing en arbeidsvoorwaarden samenkomen.
Over onderzoek taakherschikking
Het onderzoek over taakherschikking en betere arbeidsvoorwaarden is gesubsidieerd door ZonMw. Het richtte zich op het in kaart brengen van het werkveld van de forensische geneeskunde met speciale aandacht voor taakherschikking. Door middel van literatuuronderzoek, een survey en interviews is onderzocht waar kansen liggen om taken anders te verdelen en welke randvoorwaarden en obstakels daarbij komen kijken.
Vervolgens zijn interactieve bijeenkomsten gehouden met zorgprofessionals zoals forensisch artsen, verpleegkundigen, A(N)IOS, PA’s, VS’en en huisartsen. Zij bespraken de wenselijkheid en haalbaarheid van taakherschikking binnen drie kerntaken: lijkschouw, medische arrestantenzorg en forensisch medische expertise. Uit deze sessies kwamen drie scenario’s naar voren, die verder zijn uitgewerkt en doorgerekend om hun impact op de personele capaciteit te bepalen.
Begin vorig jaar kwam het Nederlands Huisartsen Genootschap met het rapport 'Naar Toekomstbestendige Organisatie Huisartsenzorg' met zes belangrijke oplossingsrichtingen om de huisartsenzorg toekomstbestendig te maken. Twee opvallende punten in deze reeks zijn de inzet op digitale triage en de versterking van Thuisarts.nl. Deze benaderingen benadrukken de cruciale rol van digitalisering in de toekomstscenario's voor huisartsen.
