Op de spoedeisende hulp (SEH) en intensive care (IC) worden relatief meer energie, materiaal en grondstoffen gebruikt. Het CWZ heeft daarom het gebruik ervan op deze afdelingen onder de loep genomen. Zij zijn van mening dat de klimaatcrisis ook een gezondheidscrisis is en er daarom iets tegen moet worden ondernomen. Dit leidde tot het onderzoek ‘Groene keuzes in de acute intensieve zorg’.
Het is een gezamenlijk initiatief van CWZ en het lectoraat Acute Intensieve Zorg (LAIZ) van de HAN. Dit onderzoek wordt gelijktijdig ook uitgevoerd in ziekenhuis Bernhoven. “Het is indrukwekkend wat een patiënt op de IC aan zakken met afval en was produceert op een dag. In het ziekenhuis merk ik dat het soms een uitdaging is om de balans te vinden tussen veiligheid, financiën en duurzaamheid”, zegt IC-verpleegkundige, Jemaine Knol.
CO₂-uitstoot gezondheidszorg.
Sivera Berben, lector Acute Intensieve Zorg, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) weet te vertellen dat 7.3 procent van de hele CO₂-uitstoot wordt veroorzaakt door de gezondheidszorg. Dat is volgens haar net zoveel als Tata Steel en de kolenindustrie in de Eemshaven samen. Volgens haar een enorme urgentie om actie te gaan ondernemen, er moet meer aandacht komen voor de impact van de zorg op het klimaat.
CWZ werkt aan duurzaamheid in samenwerking met duurzaamheidsadviseur Twan Joosten. Hij ondersteunt het ziekenhuis bij het verduurzamen van zowel het gebouw als de (zorg)processen. Daarbij speelt de betrokkenheid van verpleegkundigen een essentiële rol. Alleen door gezamenlijk te kijken naar de werkwijze op de afdelingen kan in kaart worden gebracht waar materiaalverspilling plaatsvindt. Die verspilling wordt vervolgens zoveel mogelijk teruggedrongen, wat zowel het milieu als de financiële kosten ten goede komt.
Analyse CO₂-impact
Het onderzoek brengt met behulp van een Life Cycle Assessment (LCA) de CO2-impact van de behandeling van luchtwegpatiënten in kaart. Hiermee ontstaat een overzicht van de CO2-uitstoot van de verschillende onderdelen binnen het zorgproces, waardoor duidelijk wordt waar de grootste kansen liggen voor verduurzaming.
In de praktijk houdt de LCA in dat de onderzoekers per afdeling een aantal luchtwegpatiënten volgen. Daarbij brengen zij het gebruik van (wegwerp)materialen en wasgoed in beeld door restafval en was te observeren, verzamelen, sorteren en tellen. Gegevens over medicatie, voeding, diagnostiek en vervoer worden anoniem uit het patiëntendossier gehaald. Informatie over energieverbruik, apparatuur en schoonmaak wordt verzameld met ondersteuning van experts binnen CWZ.
Gezamenlijke inzet
Naast Joosten die intern de juiste collega’s betrekt bij de missie voor duurzaamheid, zijn er bijvoorbeeld ook researchverpleegkundigen IC die hierbij aanhaken. Een van hen is Anton Prinssen: “Om onderzoek te mogen uitvoeren is goedkeuring van de raad van bestuur nodig. Als researchverpleegkundigen IC begeleiden we samen met het wetenschapsbureau het goedkeuringsproces en maken we met de onderzoekers een vertaalslag van het onderzoeksvoorstel naar de uitvoering in de praktijk.” De verpleegkundigen van de SEH en IC leveren tijdens het onderzoek een grote vakinhoudelijke bijdrage aan de vier fases van de LCA.
IC-verpleegkundige Knol hoopt dat de deelname aan het onderzoek inzicht oplevert in de zogenoemde hotspots op de intensive-careafdeling, zodat deze gericht kunnen worden aangepakt. Voor SEH-verpleegkundige Marijn van Huissteden ligt de verwachting bij een toegenomen bewustwording onder collega’s. Zij hoopt dat het onderzoek ertoe leidt dat zorgverleners kritischer nadenken over materiaalgebruik en handelingen, en zich afvragen of iets echt noodzakelijk is of dat er een duurzamer alternatief mogelijk is.
Meer groene initiatieven
Hoewel dit onderzoek een belangrijke stap is, bestaan er al meerdere initiatieven op het snijvlak van (acute) zorg en klimaat. Voorbeelden hiervan zijn de Green Deal, de Groene Zorg Alliantie, de Groene IC en de Groene SEH. Volgens Berben is er veel enthousiasme binnen de sector, maar wordt er nog relatief weinig onderzocht naar concrete verbeterkansen. Er is dus volgens haar nog veel winst te behalen op het gebied van duurzaamheid in de zorg.
In het Meander ziekenhuis gaan de medewerkers van de afdeling Infectiepreventie de zorg groener en duurzamer maken. Teammanager Ada Gigengack-Baars en haar team geven sinds juli van dit jaar voorlichting op verschillende afdelingen over hoe zij hun werk milieuvriendelijker kunnen uitvoeren. Volgens haar is het belangrijk dat ook de zorgsector rekening gaat houden met het klimaat.
